Bolalar qo‘rquvni tabiiy ravishda boshdan kechiradi. Bu ularning rivojlanish jarayonining bir qismidir va atrof-muhitni tushunishga yordam beradi. Biroq, ba’zi qo‘rquvlar bolaning kundalik hayotiga ta’sir qilishi mumkin. Ushbu maqolada bolalar qo‘rquvining sabablari va ularni yengish usullari haqida so‘z yuritamiz.

1. Bolalar qo‘rquvlarining asosiy sabablari

Bolalarda qo‘rquv paydo bo‘lishiga turli omillar sabab bo‘lishi mumkin:

• Tabiiy rivojlanish – Har bir yosh bosqichida bolalar ma’lum narsalardan qo‘rqadi (masalan, chaqaloqlar notanish odamlarni yoqtirmaydi, 3-4 yoshdagi bolalar qorong‘ulikdan qo‘rqadi, 7-10 yoshdagilar esa yomon tushlar yoki o‘qishdagi muvaffaqiyatsizliklardan xavotir oladi).

• Stress va tashvish – Oila muhitidagi o‘zgarishlar, maktabdagi muammolar yoki ijtimoiy bosim bolada qo‘rquvni keltirib chiqarishi mumkin.

• Tasavvur kuchi – Kichik yoshdagi bolalar hayoliy mavjudotlardan qo‘rqishi mumkin (masalan, yotoqxona ostidagi maxluqlar yoki televizorda ko‘rgan qo‘rqinchli obrazlar).

• Travmatik tajribalar – Oldin duch kelgan yoqimsiz holatlar, shikastlanish yoki xavotirli voqealar bolaning kelajakdagi qo‘rquvlariga ta’sir qilishi mumkin.

• Ota-onalar yoki atrofdagilar ta’siri – Agar bola ota-onasining qo‘rquvlarini kuzatsa, u ham shunga o‘xshash reaksiyalarni o‘zlashtirishi mumkin.

2. Bolalar qo‘rquvini qanday yengish mumkin?

1. Qo‘rquvni inkor qilmaslik

Bolaning qo‘rquvini jiddiy qabul qilish va uning his-tuyg‘ulariga hurmat bilan yondashish kerak.

• Noto‘g‘ri yondashuv: "Hech narsadan qo‘rqma!" yoki "Bu hech qanday qo‘rquvli narsa emas!" deyish bolada tushunmovchilik tug‘dirishi mumkin.

• To‘g‘ri yondashuv: "Men seni tushunaman. Sening qo‘rquving normal holat. Birgalikda uni yengamiz."

2. Qo‘rquv sabablarini aniqlash

Bola nima uchun qo‘rqayotganini tushunish muhim.

• "Sen aynan nimadan qo‘rqyapsan?"

• "Bu qo‘rquvni qachon his qilyapsan?"

• "Bu qo‘rquv qachon paydo bo‘ldi?"

3. Bolaga tushuntirish va tushuntirish

Ba’zi qo‘rquvlar noto‘g‘ri tasavvurlar asosida paydo bo‘ladi. Masalan, qorong‘idan qo‘rqayotgan bola uchun tushuntirish va yorug‘lik moslashuvini o‘rgatish mumkin.

4. Qo‘rquvga qarshi kurashishning o‘yin usullari

• Rasmlar chizish – Bola o‘z qo‘rquvini chizib, uni tushunishga harakat qiladi.

• Ertak yoki hikoyalar o‘qish – Qo‘rquv bilan bog‘liq ijobiy yakunlangan hikoyalar orqali bolaning tashvishini kamaytirish mumkin.

• Rolli o‘yinlar – Masalan, "superqahramon bo‘lish" yoki "qo‘rquvni yutish" kabi o‘yinlar qo‘rquvni yengishga yordam beradi.

5. Bolaga xavfsizlik hissini yaratish

• Tungi yorug‘lik – Agar bola qorong‘ilikdan qo‘rqsa, tungi chiroq qo‘yish mumkin.

• Doimiy jadval – Bolaga barqaror muhit yaratish va kundalik rejimga rioya qilish uning xavfsizlik hissini mustahkamlaydi.

• Tinish texnikalari – Chuqur nafas olish mashqlari yoki sokin musiqa eshitish bolaga tinchlanishga yordam beradi.

6. Ota-onalar o‘z qo‘rquvlarini nazorat qilishlari kerak

Agar ota-ona o‘z qo‘rquvlarini bola oldida tez-tez namoyon qilsa, bola ham shunga o‘rganishi mumkin. Ota-onalar o‘z tashvishlarini nazorat qilib, farzandlariga dalda berishlari lozim.

3. Qachon mutaxassisga murojaat qilish kerak?

Ba’zi qo‘rquvlar vaqt o‘tishi bilan kamayadi, lekin quyidagi holatlarda mutaxassis yordamiga ehtiyoj bo‘lishi mumkin:

• Qo‘rquv bola hayotiga sezilarli darajada ta’sir qilayotgan bo‘lsa.

• Bola qo‘rquv sababli ijtimoiy muhitdan chetlashayotgan bo‘lsa.

• Qo‘rquv kuchli stress, tushkunlik yoki uyqu buzilishlariga olib kelayotgan bo‘lsa.

• Bola uzoq vaqt davomida bir xil qo‘rquvni yenga olmasa.

Bolalar qo‘rquvi rivojlanishning tabiiy qismi hisoblanadi. Uni tushunish va bolaga mos yondashish orqali qo‘rquvni yengish mumkin. Ota-onalar sabr va tushuncha bilan yondashib, bolaning o‘ziga bo‘lgan ishonchini oshirishi muhim. Agar qo‘rquv kuchayib borsa yoki bola kundalik hayotga moslasha olmasa, mutaxassis bilan maslahatlashish lozim.